1- گروه تاریخ علوم پزشکی، دانشکده طب ایرانی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران. ، mohsenim@razi.tums.ac.ir 2- گروه تاریخ علوم پزشکی، دانشکده سلامت و دین، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران.
چکیده: (838 مشاهده)
چکیده سابقه و هدف: اهمیت بررسی تأثیر بستر جغرافیایی بر مزاج افراد و نقش آن در پیشگیری و درمان سبب شده است این موضوع به‌عنوان بخش مهمی از مبحث آب‌وهوا که از مباحث شش‌گانه ضروری است، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود. این نوشتار به دنبال یافتن خاستگاه اولیه نظریه «هفت اقلیم» و پیشگام استفاده از آن در طب ایرانی است. مواد و روش‌‌ها: پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای-اسنادی و به شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته‌ها: این پژوهش با بررسی منابع دست اول مذهبی، جغرافیایی و طبیِ ایرانی، یونانی و اسلامی در قالب سیر تاریخی به ارائه مستندات مربوط به خاستگاه اولیه نظریه «ربع مسکون» و «هفت اقلیم» پرداخته است. از سوی دیگر، با بررسی متون طبی در پی یافتن پیشگام استفاده از این دو نظریه در طب ایرانی بوده است. نتیجه‌گیری: اولین ردپای نظریه تقسیم جهان به چهار بخش، در نوشته‌های اکدی، هزاره سوم قبل از میلاد یافت شده و اولین نشانه‌های تقسیم «ربع مسکون» جهان به هفت بخش در اوستا آمده است. این نظریهها از مشرق زمین به یونان رفتند و در آثار بطلمیوس تکامل یافتند. سپس در دوران نهضت ترجمه، به خاستگاه اولیه خود، یعنی خاورمیانه بازگشتند. کتب مسعودی نقطه عطفِ تلفیق این دو نظریه در ایران اسلامی است. این نظریه تلفیقی بعد از مسعودی سیری تکاملی را طی کرد؛ اما ورود آن به طب، برای نخستین بار مقارن یا اندکی پس از مسعودی، توسط علی بن عباس اهوازی انجام شد. ازآنجاکه اهوازی برای نخستین بار در کتاب «کامل الصناعه الطبیه» در ساخت دارو برای مردمان فارس، مزاج اقلیم چهارم را مدنظر قرار داد، درنتیجه می‌توان او را پیشگام استفاده از این نظریه در طب ایرانی دانست. واژگان کلیدی: اقالیم هفتگانه، ربع مسکون، طب ایرانی، علی بن عباس اهوازی، کامل الصناعه الطبیه، مزاج
Mohseni Seifabadi M, Musakazemi N, mollazadeh F, Abbas Beigi B. Ali Ebne Abbas Ahvazi, the Pioneer of Applying the Theory of "Haft Iqlim" in Persian Medicine. Avicenna Interdisciplinary J Relig Health 2022; 2 (1) :1-8 URL: http://aijrh.umsha.ac.ir/article-1-39-fa.html
محسنی سیف آبادی مریم، موسی کاظمی نسرین، ملازاده فاطمه، عباس بیگی بابک. علی بن عباس اهوازی، پیشگام استفاده از نظریه‌ی «هفت اقلیم» در طب ایرانی. مجله بین رشته ای دین و سلامت ابن سینا. 1401; 2 (1) :1-8
